Το άγχος δεν μας παχαίνει. Παχαίνει αυτούς από εμάς που έχουν ως Αχίλλειο Πτέρνα το φαγητό και το βάρος τους. Το άγχος αρχικά υπογραμμίζει και στη συνέχεια εντείνει τις προϋπάρχουσες αδυναμίες μας. Για τον καθένα από μας αυτές είναι διαφορετικές. Γι΄αυτό εξ΄άλλου το πάχος δεν είναι μέσο μέτρησης άγχους και δεν είναι όλοι οι στρεσαρισμένοι συνάνθρωποί μας παχύσαρκοι. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Ο ρυθμός και ο τρόπος πρόσληψης τροφής στο βρεφικό στάδιο λειτουργεί σαν ένα πλαίσιο ασφάλειας που παρέχει η μητέρα στο νεογέννητο μωρό της. Αν όμως το μωρό δεν τραφεί έγκαιρα όταν πεινάσει κατακλύζεται από συναισθήματα πανικού και ακατάσχετης ανησυχίας τα οποία δεν έχει τρόπο να διαχειριστεί. Απειλείται η ύπαρξή του και επομένως βιώνει άγχη αφανισμού. Το μωρό που έχει πεινάσει για πολλή ώρα ενδέχεται να δυσκολευτεί να φάει όταν αργότερα η μητέρα θα του προσφέρει την τροφή, ίσως όμως και να την λάβει με βουλιμία. Όπως και να ‘χει, αυτές οι πρώτες εμπειρίες με το φαγητό καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που κανείς θα σχετιστεί με αυτό αργότερα. Επίσης, κεφαλαιώδες ρόλο παίζει και η σχέση με την τροφό, τη μάνα τις περισσότερες φορές η οποία δεν μπορεί παρά να επηρεάσει τον τρόπο που βιώνει και αντιλαμβάνεται το βρέφος τον κόσμο και τις πρωταρχικές του εμπειρίες επιβίωσης.
Τα άτομα που τρώνε πολύ ή τρώνε ακατάλληλες τροφές και γίνονται παχύσαρκα το κάνουν για λόγους εν μέρει ιδιοσυγκρασιακούς, όπως ο φαινότυπός τους και η βιολογική τους τάση, εκφράζουν όμως και μέσα από τη σχέση τους με το φαγητό τη συναισθηματική τους κατάσταση, εκτονώνουν πιθανές εντάσεις και συμβολοποιούν τη δυναμική της σχέσης τους με τους άλλους και με τον εαυτό τους. Όπως για κάποιους η λήψη αλκοόλ ή άλλων ουσιών προσφέρει καταφύγιο από τα προβλήματά τους, έτσι και το φαγητό λειτουργεί σαν μια ουσία που μπορεί να αναλωθεί καταχρηστικά για να προσφέρει μια πρόσκαιρη ανακούφιση. Το φαγητό είναι ένα αντικείμενο που σε αντίθεση με τον άνθρωπο δεν έχει βούληση, δεν ασκεί επιρροές, δεν θέτει όρους. Είναι στην απόλυτη διάθεση του ατόμου για κατανάλωση ή υπερκατανάλωση. Άρα δεν προβληματίζει το παχύσαρκο άτομο, το οποίο αισθάνεται, τουλάχιστον επιφανειακά, ασφαλές στη σχέση του με το φαγητό. Επίσης, η δημιουργία αυτής της σχέσης με το φαγητό λειτουργεί σαν καταφύγιο από σχέσεις με άλλους ανθρώπους που φαντάζουν δύσκολες ή αξεπέραστα προβληματικές. Η εύκολη λύση για τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτές τις εσωτερικές συγκρούσεις είναι να καταφύγει το παχύσαρκο άτομο στη μία και μοναδική σχέση που φαίνεται να μην το προδίδει ποτέ. Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Όλοι γνωρίζουμε τις καταστροφικές για την υγεία μας συνέπειες της πολυφαγίας και παχυσαρκίας.
Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας μπορεί να ανιχνευτούν οι λόγοι που ωθούν ένα άτομο στη παχυσαρκία αλλά και οι διαστροφικοί ενδόμυχα σκοποί που εξυπηρετούνται από την κατάχρηση του φαγητού. Στόχος δεν είναι να προσάψει κανείς κατηγορίες αλλά να ονοματίσει τις σκοτεινές αιτίες, να δώσει νόημα μέσα από τις λέξεις στη διαδικασία της πολυφαγίας και στους σκοπούς που εξυπηρετεί, και να αρχίσει σιγά σιγά να δείχνει έναν εναλλακτικό δρόμο προς την αναπροσαρμογή των σχέσεων του ατόμου με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό του, ώστε να εγκαταλειφθεί σιγά σιγά η ακαταμάχητη σχέση με το φαγητό ως η αποκλειστική και «σίγουρη» πηγή ευχαρίστησης αλλά και τιμωρίας ταυτόχρονα. Εάν δεν αντιμετωπιστεί το ψυχολογικό υπόβαθρο της παχυσαρκίας, υπάρχει κίνδυνος να παγιδευτεί το άτομο σε έναν κυκεώνα αμέτρητων προγραμμάτων διαίτης, ινστιτούτων αδυνατίσματος, εξαντλητικών προσπαθειών απώλειας βάρους που όμως προσβλέπουν σε μια ευκαιριακή ανακούφιση των συμπτωμάτων και άρα μόνο προσθέτουν στον φαύλο κύκλο του πάχους που αγχώνει και του άγχους που στη συνέχεια παχαίνει. Η ψυχή και το σώμα δεν είναι επ΄ουδενί ασύνδετα και για να σπάσει ο φαύλος κύκλος χρειάζεται μια ολιστική φροντίδα προς τον εαυτό που θα καλύψει τα αίτια όταν συγχρόνως θα αποσκοπεί να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα.
Παύλος Δημοσθένους
Senior Trainer
ALTERLIFE Boutique Λευκωσία