Η συστηματική άσκηση μπορεί να λειτουργήσει ως συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδος και να συνταγογραφηθεί με στόχο την αντιμετώπιση μεγάλου αριθμού συχνών και μη παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η οστεοπόρωση, ο καρκίνος και πολλές άλλες, βάση συγκεκριμένων οδηγιών που έχουν θεσπίσει κορυφαίοι οργανισμοί υγείας. Έτσι και για την υπέρταση, έχουν δημιουργηθεί συγκεκριμένα πρωτόκολλα θεραπευτικής άσκησης, τα οποία πιθανόν να συμπληρώνουν την φαρμακευτική αγωγή για την αποτελεσματικότερη βελτίωση των συμπτωμάτων.
Ως υπέρταση ορίζεται η συστολική αρτηριακή πίεση (ΣΑΠ) μετρημένη στο ιατρείο ≥ 140 mm Hg και/ή διαστολική αρτηριακή πίεση (ΔΑΠ) ≥ 90 mm Hg, επιβεβαιωμένη με δύο το λιγότερο μετρήσεις, πραγματοποιηθείσες σε τουλάχιστον δύο διαφορετικές επισκέψεις, ή από την ανάγκη λήψης αντί-υπερτασικών φαρμάκων για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. Η υπέρταση, που συχνά αποκαλείται και «σιωπηλός δολοφόνος», επειδή δεν παρουσιάζει συμπτώματα, συνδέεται με πολλές δυσάρεστες συνέπειες για τη συνολική υγεία μας αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα. Οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων, καρδιακής ανεπάρκειας, περιφερικής αρτηριοπάθειας και χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Ο κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων διπλασιάζεται για κάθε προσαύξηση της ΣΑΠ κατά 20 mm Hg ή της ΔΑΠ κατά 10 mm Hg. Όσοι κάνουν καθιστική ζωή έχουν 30-50% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν υπέρταση, σε σχέση με αυτούς που είναι σωματικά πιο δραστήριοι.
Η συστηματική αερόβια άσκηση, κατάλληλης έντασης, διάρκειας και συχνότητας μειώνει τη ΣΑΠ και ΔΑΠ ηρεμίας κατά 5-7 mm Hg. Η έμφαση της εφαρμογής θεραπευτική άσκησης στους υπερτασικούς πρέπει να δίδεται σε πρωτόκολλα μέτριας αερόβιας σωματικής δραστηριότητας (50-75% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας) όπως το περπάτημα, η κολύμβηση, η ποδηλασία κλπ, και διάρκειας τουλάχιστον μισής ώρας την ημέρα, συνεχόμενης ή αθροιστικής άσκησης. Η συχνότητα της αερόβιας άσκησης μπορεί ναι είναι 5-7 φορές την εβδομάδα, ωστόσο αυτή μπορεί να συνδυάζεται με πρωτόκολλα μέτριας έντασης θεραπευτικής άσκησης με αντιστάσεις, 2-3 ημέρες την εβδομάδα. Οι οδηγίες συστήνουν 2-4 σετ των 8-12 επαναλήψεων για κάθε μία από τις κύριες μυϊκές ομάδες, και ένταση στο 40-70% της 1 ΜΕ (μέγιστης επανάληψης), αναλόγως την ηλικία και το επίπεδο του ασκουμένου. Επίσης, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα με ασκήσεις ευλυγισίας πρέπει να εκτελούνται μετά από επαρκή προθέρμανση και κατάλληλη εφαρμογή αποθεραπείας, σύμφωνα με τις οδηγίες που ισχύουν για τους υγιείς ενήλικες, δηλαδή στατική διάταση μέχρι το τελικό σημείο του εύρους κίνησης του μυός, για 20-30 δευτερόλεπτα.
Ακολουθούν κάποια σημεία που χρήζουν προσοχής κατά την άσκηση υπερτασικών ατόμων.
- Oρισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα, όπως οι β-αναστολείς (b-blockers) και τα διουρητικά, εμποδίζουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του κατά τη διάρκεια της άσκησης σε πολύ ζεστά ή υγρά περιβάλλοντα και προκαλούν υπογλυκαιμία. Έτσι, όσοι παίρνουν τέτοια φάρμακα πρέπει να ενημερωθούν για τα συμπτώματα της θερμοπληξίας, τη σημασία της σωστής ενυδάτωσης, την κατάλληλη ένδυση, τις ιδανικές ώρες της ημέρας για γυμναστική, το πόσο σημαντικό είναι να μειωθεί η διάρκεια και η ένταση της άσκησης σε περιόδους μεγάλης ζέστης ή υγρασίας και τις μεθόδους πρόληψης της υπογλυκαιμίας.
- Οι υπερτασικοί ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν να προκαλούν τον αναπνευστικό χειρισμό Valsalva (π.χ., την εισπνοή και το κράτημα της αναπνοής κατά την άρση ενός βάρους στη διάρκεια της άσκησης με αντιστάσεις), καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της ΑΠ με επακόλουθο τη ζάλη, ή ακόμη και τη λιποθυμία.
- Οι ασθενείς με υπέρταση συχνά είναι παχύσαρκα άτομα. Το πρωτόκολλο θεραπευτικής άσκησης για τα άτομα αυτά πρέπει να επικεντρώνεται στην αύξηση της θερμιδικής δαπάνης σε συνδυασμό με τη μείωση της θερμιδικής πρόσληψης, ώστε να διευκολυνθεί η μείωση του σωματικού τους βάρους.
- Είναι φρόνιμο κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε πρωτοκόλλου θεραπευτικής άσκησης να διατηρούνται τιμές της αρτηριακής πίεσης: ΣΑΠ ≤ 220 mm Hg και/ή ΔΑΠ ≤ 105 mm Hg.
Νίκος Τσιμπρής
Senior Trainer
ALTERLIFE Boutique Λυκόβρησης
Πηγές: American College of Sports Medicine http://www.acsm.org to access the position stand on exercise and hypertension
American Heart Association http://www.american heart.org
National Heart Lung and Blood Institute http://www.nhlbi.nih.gov/hbp
