Ο όρος αυτοάνοσα νοσήματα αφορά τις καταστάσεις εκείνες, κατά τις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου ενεργοποιείται λανθασμένα, εναντίον υγιών κυττάρων του ίδιου του οργανισμού, αναγνωρίζοντας τα σαν ξένα και συνεπώς καταστρέφοντάς τα.
Παραδείγματα αυτοάνοσων νοσημάτων που εμφανίζονται συχνά είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ο διαβήτης τύπου Ι, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn) , η σκλήρυνση κατά πλάκας και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
Η αντιμετώπιση των νοσημάτων αυτών γίνεται συνήθως μέσω της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. Ωστόσο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικός και ο ρόλος της διατροφής τόσο στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης ενός αυτοάνοσου νοσήματος, όσο και στη διαχείρισή του (επιβράδυνση εξέλιξης, μείωση συμπτωμάτων), σε συνδυασμό φυσικά με τη φαρμακευτική αγωγή.
Η εμφάνιση ενός αυτοάνοσου νοσήματος, φαίνεται ότι έχει συσχετιστεί με τη χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση, που μπορεί να προκαλείται από ανθυγιεινές συνήθειες διατροφής και τρόπου ζωής. Επομένως, η διατροφή που θα μπορούσε να επιδράσει θετικά, μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης των νοσημάτων αυτών, περιλαμβάνει τις τροφές εκείνες που μπορούν να ελαττώσουν τη φλεγμονώδη αντίδραση και το οξειδωτικό στρες και αποφυγή εκείνων που την ενεργοποιούν. Ταυτόχρονα, σημαντικό ρόλο παίζει και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, αλλά και η ρύθμιση του πληθυσμού των μικροοργανισμών που υπάρχουν στην εντερική οδό, η οποία φαίνεται πως επηρεάζει τη φλεγμονώδη διαδικασία.
Ποιες λοιπόν είναι οι τροφές που μειώνουν τη φλεγμονή; Αυτές περιλαμβάνουν τρόφιμα που καλό είναι να καταναλώνονται καθημερινά ή τακτικά και περιέχουν αντιοξειδωτικά, φυτοχημικά και φυτικές ίνες, όπως:
- Φρούτα π.χ. πορτοκάλια, φράουλες, ακτινίδια
- Λαχανικά και ιδιαιτέρως τα πράσινα φυλλώδη ή σκούρα κίτρινα π.χ. μπρόκολο, μαρούλι
- Ολικής άλεσης δημητριακά
- Όσπρια π.χ. φακές, φασόλια
- Υψηλής περιεκτικότητας σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα π.χ. ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, αβοκάντο αλλά και λιπαρά ψάρια π.χ. σολομός, σαρδέλες αντίστοιχα
- Υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη D όπως τα λιπαρά ψάρια, τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά, τα αυγά, ενώ βοηθά και η έκθεση στον ήλιο
- Πλούσιες σε βιταμίνες Β5 και Β12 αλλά και σελήνιο, (ειδικότερα για τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto και το συστηματικό ερυθηματώδη λύκο) π.χ. ξηροί καρποί και σπόροι, μανιτάρια, πουλερικά, σολομός, γαλακτοκομικά, αυγά
- Καλές πηγές προβιοτικών για την ενίσχυση του φραγμού της εντερικής οδού π.χ. κάποια γιαούρτια, το κεφίρ
- Τσάι – ιδιαίτερα πράσινο – και καφές
- Αλκοόλ σε μέτριες ποσότητες π.χ. κρασί, μπύρα
Αντίθετα, τροφές που επιδεινώνουν τη φλεγμονώδη διαδικασία και θα πρέπει να αποφεύγονται είναι:
- Επεξεργασμένο και υψηλό σε κορεσμένο λίπος κόκκινο κρέας π.χ. μπέικον, λουκάνικα
- Υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη π.χ. αναψυκτικά, γλυκά, χυμοί του εμπορίου
- Υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι π.χ. παστά, αλμυρά τυριά, επεξεργασμένα κρεατικά, κονσερβοποιημένα τρόφιμα και ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή με κορτικοστεροειδή, λόγω της αυξημένης κατακράτησης υγρών που προκαλείται
- Τηγανιτά και επεξεργασμένα λιπαρά τρόφιμα π.χ. βούτυρο, λιπαρά σημεία των κρεατικών και πλήρη σε λιπαρά γαλακτοκομικά
- Πλούσιες σε άμυλο π.χ. λευκό ψωμί, ζυμαρικά
- Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
Ταυτόχρονα με μία ισορροπημένη διατροφή, σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της φλεγμονής παίζει και ο τρόπος ζωής. Συγκεκριμένα μια καθημερινότητα με έμφαση στον έλεγχο του σωματικό βάρους, τακτική φυσική δραστηριότητα, επαρκή διάρκεια και ποιότητα ύπνου, έλεγχο των επιπέδων του άγχους, αποφυγή καπνίσματος και άλλων βλαβερών ουσιών αλλά και ψυχολογική υποστήριξη, μπορεί να διατηρήσει σε έλεγχο τη φλεγμονώδη διαδικασία και, συγχρόνως με τις σωστές διατροφικές επιλογές, να αποβεί πολύ σημαντική σε άτομα που εμφανίζουν κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.
Αγγελική Γεωργούλια
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
ALTERLIFE Fitness Excellence
