Γιατί τα Επεξεργασμένα Τρόφιμα Είναι Φτωχά σε Θρεπτικά Συστατικά και Βιταμίνες;

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν μεγάλο μέρος της διατροφής μας. Παρά την ευκολία και τη γεύση που προσφέρουν, συχνά είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες. Ας δούμε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορούμε να επιλέγουμε πιο θρεπτικά τρόφιμα.

Βαθμός Επεξεργασίας και Διατροφική Αξία:

Ο βαθμός επεξεργασίας ενός τροφίμου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη διατροφική του αξία. Τα τρόφιμα μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες: ελάχιστα επεξεργασμένα, μέτρια επεξεργασμένα και πολύ επεξεργασμένα.

1. Ελάχιστα Επεξεργασμένα Τρόφιμα:
   • Φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί.
   • Διατηρούν σχεδόν όλη τη θρεπτική τους αξία και είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες.
2. Μέτρια Επεξεργασμένα Τρόφιμα:
   • Κατεψυγμένα λαχανικά, κονσερβοποιημένα φρούτα, γιαούρτι.
   • Παρόλο που υφίστανται κάποια επεξεργασία, διατηρούν ένα μεγάλο μέρος των θρεπτικών τους συστατικών.
3. Πολύ Επεξεργασμένα Τρόφιμα:
   • Έτοιμα γεύματα, σνακ, αναψυκτικά.
   • Χάνουν μεγάλο μέρος της θρεπτικής τους αξίας λόγω της εκτεταμένης επεξεργασίας και των προσθέτων που περιέχουν.

Διαδικασίες Επεξεργασίας που Μειώνουν τα Θρεπτικά Συστατικά

1. Θερμική Επεξεργασία:
   • Οι υψηλές θερμοκρασίες κατά την αποστείρωση και την παστερίωση καταστρέφουν πολλές ευαίσθητες βιταμίνες, όπως η βιταμίνη C και οι βιταμίνες του συμπλέγματος B.
2. Ραφιναρισμός:
   • Κατά τη διάρκεια του ραφιναρίσματος, όπως συμβαίνει με τα λευκά άλευρα και τα επεξεργασμένα ζάχαρα, αφαιρούνται τα πιο θρεπτικά μέρη του τροφίμου, όπως οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες και τα μέταλλα.
3. Χημικές Επεξεργασίες:
   • Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση, τη χρωματική βελτίωση και τη βελτίωση της υφής των τροφίμων μπορούν να μειώσουν τη βιοδιαθεσιμότητα των βιταμινών και άλλων θρεπτικών συστατικών.

Πρόσθετα Συστατικά που Μειώνουν τη Διατροφική Αξία

1. Προσθήκη Ζάχαρης και Αλατιού:
   • Τα επεξεργασμένα τρόφιμα συχνά περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης και αλατιού, που μπορεί να οδηγήσουν σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία και υπέρταση.
2. Υδρογονωμένα Λίπη:
   • Χρησιμοποιούνται για να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων και είναι πλούσια σε τρανς λιπαρά οξέα, τα οποία είναι επιβλαβή για την καρδιαγγειακή υγεία.

Απώλεια Φυσικών Συστατικών

1. Απομάκρυνση Φυτικών Ινών:
   • Οι διαδικασίες ραφιναρίσματος αφαιρούν τις φυτικές ίνες, οι οποίες είναι σημαντικές για την υγεία του πεπτικού συστήματος και τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
2. Μείωση Αντιοξειδωτικών:
   • Τα φυσικά αντιοξειδωτικά που βρίσκονται σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά μειώνονται ή καταστρέφονται κατά την επεξεργασία των τροφίμων.

Πώς να Επιλέγουμε Θρεπτικά Τρόφιμα

1. Προτιμήστε Ελάχιστα Επεξεργασμένα Τρόφιμα:
   • Επιλέξτε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς και ολικής άλεσης προϊόντα.
2. Διαβάστε τις Ετικέτες:
   • Προσέξτε την περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλάτι και τρανς λιπαρά οξέα στα επεξεργασμένα τρόφιμα.
3. Εμπλουτισμένα Τρόφιμα:
   • Εμπλουτισμένα τρόφιμα μπορούν να βοηθήσουν στην αναπλήρωση κάποιων θρεπτικών συστατικών, αλλά δεν πρέπει να είναι η κύρια πηγή θρεπτικών συστατικών στη διατροφή σας.

Συμπεράσματα

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, λόγω των μεθόδων παρασκευής και των πρόσθετων συστατικών τους, είναι συχνά φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες. Για να διασφαλίσουμε μια ισορροπημένη και θρεπτική διατροφή, είναι σημαντικό να προτιμούμε τα φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα που διατηρούν τη φυσική τους θρεπτική αξία. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να βελτιώσουμε την υγεία μας και να απολαμβάνουμε μια πιο υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.

Πηγές:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6049644/: «Effect of different cooking methods on the content of vitamins and true retention in selected vegetables»
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29860978/: Characterization of the Degree of Food Processing in Relation With Its Health Potential and Effects

Γιάννης Πόμμερ
Διαιτολόγος– Διατροφολόγος
ALTERLIFE Fitness Excellence